Dzień Delty 2021

Pozorne paradoksy Szczególnej Teorii Względności

Szymon Charzyński

Zdarzenia, które dla jednego obserwatora zachodzą jednocześnie, dla innego mogą zachodzić jedno po drugim. Bliźnięta mogą starzeć się w różnym tempie. Pociąg, który stojąc na stacji jest dłuższy od peronu, przejeżdżając przez stację z dużą prędkością okazuje się być krótszy od peronu. Kilka z tych pozornie paradoksalnych przewidywań Szczególnej Teorii Względności odczarujemy i przekonamy się, że to tylko nasza intuicja czasem zawodzi, a paradoksy są pozorne.

Co ma wspólnego rower z pociągiem, czyli proste samostabilizujące się układy mechaniczne

Szymon Charzyński

Dlaczego łatwo jest jechać na rowerze, a trudno jest stać na rowerze w miejscu? W jaki sposób pociąg gładko toczy się po szynach i nie wypada z nich nawet przy bardzo dużych prędkościach? Okazuje się, że wiele spotykanych w życiu codziennym prostych układów mechanicznych zaprojektowanych jest tak, żeby ich ruch automatycznie sam się stabilizował. Postaramy się zrozumieć, jakie proste prawa fizyki, odpowiadają za to, że jadący rower się nie przewraca i jakie nieoczywiste rozwiązania inżynieryjne znajdziemy przyglądając się bliżej temu, jak pociąg toczy się po szynach.

Dlaczego nie należy zbliżać się do krawędzi peronu?

Agnieszka Chudek

Na pewno każdy nieraz słyszał komunikat „Prosimy nie zbliżać się do krawędzi peronu” i zastanawiał się, czy pędzący pociąg faktycznie może zrobić krzywdę komuś stojącemu na peronie. W końcu wydawałoby się, że jedyne zagrożenie może wynikać z odepchnięcia śmiałka, lekceważącego ów zakaz, przez pęd powietrza wywołany przez pociąg. Otóż jest zupełnie odwrotnie! Podobnych paradoksów jest znacznie więcej. A o tym jak to jest naprawdę i z czego to wynika postaram się opowiedzieć podczas wykładu.

Co dalej?

Agnieszka Chudek

Seria nieoczywistych zagadek fizycznych, w których podstawowym pytaniem będzie „Co dalej?” Czasami do przewidzenia prostych zjawisk nie wystarczy tylko intuicja. Ba! Ta bardzo często lubi nas wyprowadzać w pole. Podczas wykładu przeprowadzimy i wyjaśnimy kilka prostych doświadczeń. Element zaskoczenia gwarantowany!

Wszechświat napędzany ciemnością, czyli co wiemy (albo raczej nie wiemy) o ciemnej energii

Anna Durkalec

Dlaczego rozszerzanie się wszechświata przyspiesza? Jest to jedna z największych zagadek współczesnej kosmologii. Sądzimy, że jest za to odpowiedzialny pewien rodzaj energii. Nazwaliśmy ją ciemną energią. Dlaczego w ogóle istnieje? Co o niej wiemy i czego nie wiemy? Czym może być? Gdzie jej szukać? Jasno, i absolutnie bez żadnych wzorów, spróbuję odpowiedzieć na te pytania. Zapraszam.

Czarne dziury, tunele czasoprzestrzenne i wszechświaty równoległe

Anna Durkalec

Czy czarne dziury to portale do innych wszechświatów? Ile energii potrzeba żeby stworzyć tunel czasoprzestrzenny? Czy istnieją równoległe Wszechświaty? Ile ich jest? Czy mają one coś wspólnego z nauką, czy to tylko wymysły autorów książek, filmów i gier? Słowem science fiction w nauce, i do tego bez wzorów. Zapraszam.

Jak to mrówka wybrała się na bardzo długi spacer

Kamila Łyczek

Na jednym z końców kilometrowej nici siedzi mrówka. Zaczyna spokojny spacer po tej nici na drugi jej koniec. Jednak życie mrówki nie jest proste… Po upływie każdej sekundy nić wydłuża się o jeden kilometr – równomiernie na całej długości (trochę jak rozciągana recepturka). Czy ta biedna mrówka jest w stanie dotrzeć na drugi koniec nici?

Widoczność w nieskończonym lesie

Kamila Łyczek

Stoimy u progu nieskończenie milowego, nad wyraz uporządkowanego lasu. Najlepszym miejscem na uporządkowany las jest oczywiście układ współrzędnych. Pnie drzew, które są odcinkami, umieszczone są w punktach o współrzędnych całkowitych nieujemnych. Nasz wzrok z punktu (0,0) w którym drzewa nie ma, przygląda się temu zjawisku. Taki las ciągnie się nieskończenie daleko… Co możemy, a czego nie możemy zobaczyć w takim nieoczywistym lesie?

3 ≤ π ≤ 4

Michał Miśkiewicz

Jak wiadomo, stosunek obwodu okręgu do jego średnicy to około 3,14 – przynajmniej w standardowej, euklidesowej, geometrii. Są jednak inne – mniej i bardziej egzotyczne – sposoby mierzenia odległości na płaszczyźnie. Dokonamy wybiórczego przeglądu metod mierzenia opartych na tzw. normach. Przekonamy się następnie, że niezależnie od wyboru normy wspomniany stosunek obwodu do średnicy zawsze mieści się między 3 a 4. Fenomen ten odkrył w 1932 polski matematyk Stanisław Gołąb.

Jak użyć królików doświadczalnych w matematyce

Oskar Skibski

Wzory matematyczne można dowodzić na wiele wyrafinowanych sposobów. My pokażemy metodę najprzyjemniejszą, a na pewno najbardziej puchatą: będziemy opowiadać proste historyjki o królikach.

Tajemnica z Talmudu

Oskar Skibski

W Talmudzie przedstawiony jest problem podziału spadku po mężczyźnie, który miał trzy żony. Przedstawione jest też rozwiązanie, ale przez prawie dwa tysiące lat nikt nie wiedział czemu tak ono wygląda. A my wiemy i o tym opowiemy.

Probabilistyczne zonki

Łukasz Rajkowski

„Szansa na wygraną na loterii wynosi 50%, przecież albo wygramy albo przegramy!” – nie trzeba chyba nikogo przekonywać co do błędności takiego rozumowania. Okazuje się jednak, że w rachunku prawdopodobieństwa można znaleźć wiele sytuacji, w których nasza sytuacja zawodzi. Na wykładzie przyjrzymy się tego typu problemom i przekonamy się, że ilekroć w grę wchodzi probabilistyka, trzeba zachować wzmożoną czujność.

Liczenie ryb w stawie i inne statystyczne sztuczki

Łukasz Rajkowski

Na wykładzie będziemy liczyć ryby w stawie i czołgi przeciwnika, przy okazji zapoznając się z kilkoma bardzo pożytecznymi pojęciami fundamentalnymi dla statystyki matematycznej.

Szymon Charzyński – wykładowca na Wydziale Fizyki UW. Zajmuje się fizyką matematyczną, ostatnio głównie falami grawitacyjnymi i teorią względności. Redaktor naczelny miesięcznika Delta.

Agnieszka Chudek – nauczycielka fizyki. Uwielbia zagadki! W pracy i w czasie wolnym stara się zarażać młodzież (i nie tylko) pasją do nauki i łamigłówek. Studiuje fizykę na Wydziale Fizyki UW.

Anna Durkalec – astrofizyk, adiunkt w Zakładzie Astrofizyki NCBJ, specjalistka w dziedzinie kosmologii obserwacyjnej. Zajmuje się badaniami odległych galaktyk oraz struktur, jakie te galaktyki tworzą we Wszechświecie, oraz wszystkim tym, co we wszechświecie dziwne i niezrozumiane. Redaktor działu astronomii miesięcznika Delta.

Kamila Łyczek – matematyk, zajmuje się (zawodowo i hobbystycznie) opowiadaniem na lewo i prawo jaka wspaniała i zaskakująca się jest matematyka.

Michał Miśkiewicz – matematyk, zajmuje się zagadnieniami na styku geometrii i analizy matematycznej. Najbardziej interesują go osobliwości – konfiguracje geometryczne, do opisu których standardowy język geometrii się nie nadaje, ale na ratunek przychodzi analiza matematyczna.

Łukasz Rajkowski – doktorant matematyki na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. Współredaktor Gazetki Olimpiady Matematycznej „Kwadrat”. Redaktor matematyki miesięcznika Delta

Oskar Skibski – informatyk, zajmuje się grafami i grami, bo lubi rzeczy proste. Redaktor działu informatyki miesięcznika Delta.